Wzdłuż dawnej Wielkiej Alei a obecnej Alei Zwycięstwa przez niemal 100 lat było ich wiele i stały się charakterystycznym punktem miasta. Po wojnie zaczęły znikać, ale ich ślady wciąż można napotkać w Parku Akademickim i Parku Steffensów. Mowa o nieistniejących cmentarzach, których szlakiem wybierzemy się podczas piątej edycji Nocy Wrzeszcza.
Kilkadziesiąt lat temu były dostępne i widoczne dla wszystkich – teraz pozostały po nich resztki płyt nagrobnych, układ dawnych cmentarnych alejek lub posadzonych tutaj drzew. Przy Wielkiej Alei znajdowało się 10 cmentarzy: Szpitala Wszystkich Bożych Aniołów, Ubogich, Najświętszej Marii Panny, Św. Trójcy, Św. Józefa i św. Brygidy, Najświętszej Marii Panny, Św. Katarzyny, Św. Mikołaja i Kaplicy Królewskiej, Zjednoczone św. Bartłomieja, św. Jana, św. Piotra i Pawła oraz Luterański wrzeszczański.
1 listopada, podczas Nocy Wrzeszcza opowiemy o tym założeniu cmentarnym z drugiej połowy XIX wieku oraz o tym jak po II Wojnie Światowej obiekty te zostały zniszczone i stopniowo zamieniły się w park, który dziś znajduje się przy głównej arterii Gdańska.
I. FILM “Wrzeszczańskie Państwo Umarłych” / godz. 10.00
Zapraszamy do obejrzenia filmowej etiudy “Wrzeszczańskie Państwo Umarłych”, w której występuje mieszkanka Kolonii Abegga, Ewa Kluczyk oraz historyk Klaudiusz Grabowski. Wspólnie przybliżą nam historię cmentarzy, które niegdyś znajdowały się przy obecnej Alei Zwycięstwa i opowiedzą jak stopniowo zmieniły się w parki. Obraz filmu Natalii Koralewskiej (scenariusz i reżyseria) oraz Konrada Kulczyńskiego (zdjęcia, montaż, współpraca reżyserska) dopełni muzyka skomponowana przez Olgę Markowską. Dźwięki cytry skłonią do nostalgii oraz refleksji nad pytaniem czy pamiętamy o tych, którzy odeszli.
II. SPACERY / godz. 17.30 / 19.30
Zapraszamy Was na dwa wieczorne spacery szlakiem nieistniejących cmentarzy. Poprowadzi je Klaudiusz Grabowski – historyk, historyk sztuki, doktorant Uniwersytetu Gdańskiego, adiunkt w Muzeum Gdańska. Jego zainteresowania skupiają się wokół kształtowanie układu przestrzennego rodzinnego miasta i sztuce w przestrzeni publicznej. Autor wystaw, tekstów i publikacji m.in. Dekoracje architektoniczne Gdańska 1945-1989. T. 1, Główne Miasto – fresk, sgraffito, mozaika, ceramika, Style architektoniczne w Gdańsku, Tajemnice gdańskich uliczek.
17.30 Od cmentarza dla ubogich po Park Steffensów – w trakcie spaceru zobaczymy tereny dawnych cmentarzy Lazaretu, Wszystkich Bożych Aniołów, Marii, Trzech Zjednoczonych Parafii oraz Lutra i poznamy ich losy. Zakładane jako miejsce wiecznego spoczynku po zamknięciu stały się swoistym…ogrodem rozkoszy. Dewastowane, profanowane, ostatecznie zostały zamienione w park.
19.30 Krótkie trwanie cmentarzy – nekropolia w starciu z metropolią nie ma szans, miasto zmarłych zawsze musi ustąpić interesom żywych. Przykładem są losy cmentarzy św. Mikołaja, św. Katarzyny, św. Józefa i Brygidy, Marii, św. Trójcy założonych w XIX wieku przy obecnej Alei Zwycięstwa. Przeznaczone jako miejsce wiecznego spoczynku gdańszczan przetrwały około 100 lat a czynne były zaledwie przez kilkadziesiąt. Pozostały jednak w pamięci wielu mieszkańców miasta pomimo ich likwidacji, więc przypomnimy o ich istnieniu, krótkiej historii i tysiącach pochowanych tu osób.
III. REQUIEM / Park Akademicki / godz. 19.00
Wieczór zwieńczy requiem na cześć nieistniejących cmentarzy, które zagrają gdańscy muzycy. Wybrzmi jako interwencja dźwiękowa o charakterze site-specific. Występ odbędzie się w Parku Akademickim. Jego celem jest dźwiękowe zwrócenie uwagi na temat Nocy Wrzeszcza i uczczenie pochowanych w tym miejscu.
Koncert odbędzie się pod kierownictwem Emila Miszka, trębacaz, aranżear, kompozytora, założyciela zespołów Emil Miszk and The Sonic Syndicate i Algorhythm, współtwórcy m.in. Sławek Jaskułke Sextet, Dominik Bukowski Quartet, Michał Bąk Quartetto, Kamil Piotrowicz Sextet, Tubicinatores Gedanenses Sinfonietta Pomerania. W roku 2019 zdobył nagrodę Fryderyk w kategorii Jazzowy Debiut Roku; jest czterokrotnie nominowanym artystą do tej nagrody.
Skład: Emil Miszk – trabka, Michał Bieżuński – tuba, Paweł Hulisz – trabka, Maciej Stromski – puzon, Jakub Klemensiewicz – saksofon tenorowy, Jarosław Meisner – puzon.
Organizatorem wydarzenia jest Fundacja Palma.
Noc Wrzeszcza została dofinansowana ze środków Miasta Gdańska.
